ИСТИНА

La teoria lingvistiko de la XIX jarcento estis histori-orientita: ĝi celis la rekonstruon de lingva pasinteco. Kontraste, la praktika lingvistiko de la sama jarcento orientiĝis je la estanteco de la nun uzataj lingvoj. Do tiuj du branĉoj de la lingvistiko estis diakronie malkongruaj. La genia dano Rasmus Rask (1787—1832) penis krei teorian lingvistikon de la nova tipo kiu havu trioblan taskon: sciencan analizon de (1) mortaj kaj (2) vivantaj lingvoj kaj (3) sciencan prognozon de estonta lingvo. Praktike neniu sciencisto samtempa de Rask komprenis liajn elstarajn ideojn. En 1879 aperis Volapük de la gemana pastro Johann Martin Schleyer (1831-1912), kiu neniel estis sciencisto sed tute neatendite por profesiaj lingvistoj pruvis ke inventita lingvo kapablas sukcese funkcii eĉ se ĝi ne havas malantaŭ si firman bazon de lingvaj tradicioj. Sekve lingva estonteco ne nepre dependas de lingva pasinteco. Granda scienca progreso estis atingita en la jardeko 1877-1887 de du elstaraj lingvistoj J.Baudouin de Courtenay kaj A.S.Budiloviĉ kaj la kreinto de Esperanto L.L.Zamenhof. Mi nomas ilin „Varsovia Triopo”, kvankam ili neniam kune laboris: ilin unuigas la komuneco de esprimitaj ideoj kaj la apero de iliaj verkoj en Varsovio en la indikita jardeko (la verkoj estis skribitaj kaj eldonitaj ruslingve).